Oude en nieuwe projecties
De projecties staan in het “Special Report on Ocean and Cryosphere in a Changing Climate”. De vorige stond in Assessment Report 5. Een vergelijking van de twee is interessant.
De lage schatting is met 0,43 m in 2100 ongeveer gelijk aan wat er in Assessment Report 5 (2014) stond. De hoge schatting van 0,84 m in2100 is ongeveer 0,1 m hoger dan de oude schatting van rond de 0,75 m. Binnen de grote onzekerheden waar dit soort schattingen mee behept zijn is deze verandering te verwaarlozen.
Het is nu aan het KNMI om deze inschattingen, die bedoeldzijn voor de wereld, om te zetten naar ons ondiepe randzeetje van de Atlantische Oceaan. Totdat die beschikbaar komen ga ik, met de IPCC-getallen inde hand, proberen in te schatten of we in dit mooie land kunnen blijven of dat u de verhuizer moet bestellen.
De ontdekking van de zeespiegelstijging
Het wekt misschien verbazing, maar het is nog niet zo lang bekend dat de zeespiegel stijgt. In de jaren 1950 werd langzaam duidelijk dat er een trend zat in (toen) ongeveer 60 jaar waterstandsmetingen langs de kust. De trend werd echter toegeschreven aan bodemdaling. Er was een duidelijke wetenschappelijke consensus dat de zeespiegel statisch was.
In de loop der jaren bleek het te gaan om een combinatie van factoren. De bodem daalt en de zeespiegel stijgt. Een afgerond getal voor Nederland is 20 cm per eeuw, met ongeveer 8 cm per eeuw bodemdaling en 12 cm per eeuw echte zeespiegelstijging; althans, dat is de consensus die ik ongeveer 30 jaar geleden uit de ingenieursopleiding heb meegenomen.
Zeespiegelstijging en het ontwerp van keringen
De afgelopen week stonden de media bol van klimaat- en zeespiegelverhalen. Bij voetbalwedstrijden hoor je dat Nederland 17 miljoen bondscoaches telt; deze week waren het allemaal dijkdeskundigen. Meermaals werd gemeld dat we ons niet zouden kunnen verdedigen tegen de (versnellende) zeespiegelstijging van meerdere meters.
Als (mede)ontwerper van dijken en beweegbare keringen in binnen- en buitenland gedurende de laatste 20 jaar veroorloof ik me daar een mening over.
Voor een zeespiegelstijging van 3 m of zelfs 5 m zijn primakeringen te bouwen. Natuurlijk niet zonder nadenken; een permanent hogere zeestand heeft heel veel gevolgen, niet in de laatste plaats op de waterstand in de benedenrivieren en op het opwellen van zout grondwater in diepe polders. Het land zal er anders uit gaan zien, maar dat is geen nieuws. We spelen het spelletje inmiddels al ruim 1200 jaar. Bladert u voor de aardigheid eens doo rde “Atlas van het Holoceen” en verbaas u over de veranderingen gedurende die tijd.
Ik las ergens dat de hogere rivierstand tot een permanentminder veilig benedenrivierengebied zou leiden. Een heel vreemde bewering; voor hogere rivierstanden is keurig te ontwerpen, althans in ons welvarende deel van de wereld.
Decimeren
Geen enkele constructie, ook uw woning niet, is onfeilbaar. De geaccepteerde kans op bezwijken van een constructie is één van de uitgangspunten van de ingenieur. De kans dat de vloer onder uw bankstel instort is niet nul. Hij is ook niet groot, dus blijft u rustig zitten.
Waterkeringen vormen geen uitzondering. U wist het waarschijnlijk niet, maar U en ik hebben mee besloten over de geëiste veiligheidsniveaus in Nederland. U kunt ze opzoeken in de Waterwet, tegenwoordig Omgevingswet. Wetten die keurig het democratisch proces doorlopen hebben. We hebben met elkaar geaccepteerd dat er een kleine kans is dat een aantal van ons verdrinken. De waterkeringen op dat wettelijke niveau brengen en houden is de taak van de keringbeheerders die daar dagelijks serieus aan werken.
Het is handig om de zeespiegelstijging om te rekenen naar een effect op de veiligheid van onze keringen. Grofstoffelijk is dat effect goed in te schatten. Waterbouwers gebruiken daarvoor de decimeringshoogte; de stijging van de zeespiegel die leidt tot een toename van de faalkans met een factor 10. De decimeringshoogte verschilt van plaats tot plaats langs de kust maar ligt in de orde van 60 cm. We beschermen de kust nu op een geaccepteerde faalkans van ongeveer 1/10.000 per jaar. In internationale context is dat streng. Buiten Nederland is een kans van 1/100 per jaar een heel gebruikelijk veiligheidsniveau. We kunnen dus 2 decimeringshoogtes (ofwel 1,20 m) stijgen om te belanden op een internationaal geaccepteerd veiligheidsniveau.
Deze “achterkant sigarendoos” berekening is natuurlijkslechts een eerste schot voor de boeg. Maar het geeft een goed beeld van de omvang van ons probleem.
