Kaya identiteit van CO2 uitstoot
BRSP nemen de “Kaya identiteit” als uitgangspunt. Ik was niet bekend met het concept “Kaya identiteit” maar blijkbaar is het in hun vakgebied een bekend concept. Het leidt in dit geval tot een formule waarmee je als ingenieur dan weer wel uit de voeten kan:
CO2emissies = populatie x inkomen per hoofd x energie intensiteit x koolstof intensiteit
Ik loop de termen na en zal tegelijkertijd mijn “eenheden-fetisj” uitleven als controle of de formule hout snijdt.
- CO2emissies geeft de hoeveelheid uitstoot. BRSP zijn wat vaag over hun eenheden. Maar de eenheid ton per jaar of liever GigaTon per jaar past hier goed op.
- Populatie is simpelweg het aantal personen, zeg maar de wereldbevolking.
- Inkomen per hoofd geven BRSP als het Bruto Nationaal Product gedeeld door het bevolkingsaantal. Dat is een keuze; de vaststelling van het nationaal inkomen is een boekhoudkundige rekenpartij van jewelste waarin ook keuzes worden gemaakt hoe bepaalde zaken te berekenen. Dergelijke economische haarkloverij is hier van minder belang, zolang je alle economische cijfers van de wereld maar zo goed mogeljik met elkaar in overeenstemming brengt. En dat hebben BRSP gedaan.
Tot zover bent u met de termen waarschijnlijk al goed bekend of kunt u ze wel aanvoelen: met z’n hoevelen ben je en hoeveel verdien je per persoon. We gaan verder:
- Energie intensiteit is (veronderstel ik) minder bekend. Het drukt uit hoeveel energie gemoeid is met iedere eenheid van productie in de economie. Dus zeg maar kilowattuur per verdiende Euro.
- Ten slotte brengt de koolstof-intensiteit tot uitdrukking hoeveel CO2 er wordt uitgestoten per eenheid van opgewekte energie.
Zetten we de eenheden van al deze variabelen op een rijtje dan zien we dat de vier aan de rechterkant precies uitstoot per jaar opleveren; dus dat klopt.
Inzicht met Kaya factoren
Ik loop met u de Kaya factoren langs en zal per factor kort het effect toelichten dat de factor heeft op de uitstoot. Vervolgens geef ik aan wat BRSP concluderen over die factor.
Populatie is de eenvoudigste: al het andere gelijk gehouden (in het Latijn Ceteres Paribus, een veel gebruikt uitgangspunt in de economie dat zoveel betekent als: “Niet teveel ingewikkelde dingen tegelijk alsjeblieft!”) leidt een groeiende bevolking tot meer uitstoot. BRSP kijken naar het verleden en, op basis van projecties van de Verenigde Naties, naar de toekomst. Omdat het IPCC dezelfde gegevens gebruikt is een verschil in projectie van de bevolking niet de oorzaak van het feit dat het IPCC te hoog zit. BRSP zien natuurlijk ook wel dat ze dezelfde gegevens gebruiken en noemen hun vondst dan ook “hardly surprising nor illuminating”, dus niet verrassend en ook geen nieuws. Ik hou van dat soort zinnen.
Wederom al het andere gelijk houdend geeft een toenemend inkomen per hoofd een hogere uitstoot. Dat ligt wel voor de hand als je in aanmerking neemt dat hoger inkomen meer economische activiteit inhoudt. BRSP vinden dat de groei van het inkomen per hoofd fors lager is dan door het IPCC is verondersteld. Zij concluderen, deels onder verwijzing naar ander onderzoek dat deels van henzelf is, dat projecties van economische groei in de regel te optimistisch zijn. Het blijkt dat diepe dalen in de economie, zoals door de bankencrisis en (mogelijk) door Covid altijd dieper lijken te zijn dan de sporadische bergen die zich in de economie voordoen. Het lijkt ons optimisme te zijn dat ons pessimistisch maakt over het klimaat (mijn samenvatting).
Energie per eenheid van productie (energie per Euro) komt ongeveer overeen met de veronderstellingen van het IPCC, zij het dat er regionaal wel verschillen in zitten.
Koolstofintensiteit ten slotte. Deze is autonoom dalend, mede doordat wereldwijd om goede redenen afscheid wordt genomen van steenkool als brandstof. Het internationaal energie-agentschap, dat projecties maakt over energie en daarmee gemoeide uitstoot, zal deze afname zich voortzetten. En juist op dit punt wijkt het IPCC fors af; in strijd met de bestaande ontwikkelingen verondersteld het IPCC (in ieder geval in RCP8.5) dat steenkoolgebruik zal stijgen in combinatie met een enorme economische groei.
Een goede onderzoeker controleert altijd of zijn conclusies stand houden als hij de uitgangspunten verandert. BRSP hebben dat netjes gedaan; het zou te ver voeren om u ook daar nog mee te vermoeien op de vrije vrijdag. Ik laat het hier bij mijn persoonlijk oordeel dat ik de uitwerking degelijk vind.
Implicaties voor de klimaatprojecties
De klimaatrapporten van het IPCC hebben tot taak om de stand van de wetenschap in kaart te brengen. Dit artikel is er slechts één in de enorme berg waar het IPCC zich straks op zal baseren. Maar in mijn ogen is het wel een belangrijk artikel. Het geeft inzicht in de oorzaken van het pessimisme van de emissiescenario’s. Een pessimisme dat inmiddels op vele plaatsen is onderkend. BRSP halen de geactualiseerde set RCP’s aan. Opvallend daarin is de toevoeging van een RCP1.9, dus een scenario met een lagere forcering dan RCP2.6 dat in het Zeespiegel en IJskappenrapport van 2 jaar geleden nog als laagste gold. Het IPCC lijkt zeer behoedzaam ook de weg naar beneden gevonden te hebben, althans voor wat betreft de projecties van de emissies.
BRSP concluderen intussen dat de werkelijk optredende emissies in lijn liggen met de laagste scenario’s van het IPCC. Zij pleiten daarom voor een nog verdere uitbreiding naar beneden en voor het hanteren voor de huidige set middenscenario’s als plausibele en beleidsrelevante bovengrenzen.
